Tam Giác Mạch còn gọi là kiều mạch (Buckwheat) có tên khoa học: Fagopyrum esculentum Moench được trồng nhiều ở vùng núi phía Bắc. Loài cây này thuộc họ rau Răm: Polygonaceae với phần lá ở ngọn có hình tam giác nhọn mọc so le nhau, không cuống và mọc trực tiếp trên thân; phần là ở thân có đầy đủ cuống và bẹ, phiến lá hình tim. Hoa có màu trắng hoặc tím hồng, mọc thành chùm ở đầu ngọn hoặc đầu các cành con. Quả có hình tam giác nhọn màu nâu nhạt hoặc đen, trong hạt là nội nhũ bột.
Do sản lượng thấp hơn so với các giống cây truyền thống như lúa, ngô nên loại cây này không được trồng rộng rãi và chủ yếu để làm lương thực dự trữ, nấu rượu hoặc làm bánh. Nhưng ít ai biết được rằng đây còn là cây thuốc quý cung cấp chất rutin tự nhiên – nguyên liệu để làm thuốc phòng ngừa các bệnh xơ vữa động mạch, huyết áp cao… Dùng Tam Giác Mạch có tác dụng giảm đường huyết, giảm huyết áp và giảm mỡ máu nên lá được nấu canh để ăn, còn hạt thì sản xuất bột làm thuốc.
Sau khi hoàn thành việc gieo hạt ở hạ giới, hai nàng tiên Gạo và tiên Ngô còn cẩn thận dọn dẹp đổ mày trấu, mày ngô vào khe núi trước khi quay về thiên đình. Cây ngô, cây lúa cứ thế lớn nhanh như thổi, mang lại vụ mùa bội thu cho dân làng. Nhưng “miệng ăn núi lở”, lương thực chẳng mấy chốc đã cạn còn vụ mùa mới thì chưa tới. Thế là không ai bảo ai, mọi người tự chia nhau đi kiếm ăn để chống cái đói đang cận kề. Nhưng nhiều ngày trôi qua mà lương thực thay thế vẫn chưa thấy, khiến ai ai cũng ủ rũ.
Bỗng trong làng xuất hiện một mùi lạ chưa từng thấy, người dân cứ thế lần theo hương thơm đó cùng cái bụng đói meo. Đến khe núi, cả một rừng hoa li ti dần hiện lên khiến họ không khỏi ngỡ ngàng. Và bất ngờ hơn nữa là hạt của loài hoa này sau khi được chế biến thì ăn ngon chẳng kém gì ngô, gạo nên được người dân đem về làm lương thực. Do cùng họ với lúa và nảy mầm từ mày ngô, lúa nên gọi là mạch, hạt lại có hình tam giác, nên cái tên “Tam Giác Mạch” từ đó mà ra.
Khi sườn núi xuất hiện ánh nắng hanh hao của mùa thu thì cũng là lúc hoa Tam giác mạch ở Hà Giang đua nhau khoe sắc. Hoa nở khắp nơi, từ khe núi cho đến bản làng đâu đâu cũng chìm trong li ti sắc hoa hồng pha tím. Từng cơn gió mang hơi thở núi rừng xen lẫn vị ngan ngát của hoa cứ thế cuốn phăng mọi lo toan thường nhật, trả lại sự cân bằng cho những tâm hồn đang oằn lên vì kiệt quệ.
Những bông hoa hồng phớt tô điểm bởi sắc tím mộng mơ khiến cho ngọn núi đá tai mèo nhọn hoắt bỗng chốc quyến rũ, nên thơ lạ thường khi được phủ lên một thảm màu sặc sỡ. Từng tầng hoa với đủ loại sắc màu xen kẽ tựa như chiếc váy của thiếu nữ vùng cao làm thổn thức biết bao con tim của những kẻ “háo sắc” du lịch Hà Giang. Chẳng còn ai nhận ra vẻ xù xì trước kia của nơi “đá nhiều hơn đất” này cả.
Sau khi thỏa thích vui vầy cùng hoa, vào buổi sáng sớm hãy nhắm mắt hít hà và cảm nhận luồng không khí tươi mới lúc bình minh. Nó đi sâu vào lồng ngực, len lõi khắp mạch máu, thớ thịt, khiến bản thân như được làm mới, tâm hồn như được bay bổng lên tận trời xanh. Cơ thể cảm giác như trút được hết gánh nặng, cứ thế mà uyển chuyển khiêu vũ cũng gió mây.
Nhiều khách đi tour Hà Giang từ Hà Nội về chia sẻ lại rằng, dù là lần đầu tiên hay đã đi Hà Giang rất nhiều lần rồi thì cảm xúc dành cho nơi đây vẫn vẹn nguyên như thuở ban đầu. Bởi mỗi lần đặt chân đến là vẻ đẹp lôi cuốn ấy lại dẫn họ vào một cơn mê khác, nhưng điểm chung của chúng là khiến cho mọi người chẳng ai muốn tỉnh cơn mộng đẹp đó cả.
Mùa hoa Tam Giác Mạch thường bắt đầu sau vụ thu hoạch lúa, ngô tại Hà Giang kết thúc. Vì vòng đời của hoa kéo dài không lâu (khoảng hơn 1 tháng) nên màu sắc của hoa cũng thay đổi một cách chóng mặt: mới nở là sắc trắng tinh khôi, rồi sang hồng phớt, hồng pha tím, kế đến là đỏ thẫm và sau cùng là màu đen khi tàn úa, héo hon.
Vậy nên thời điểm thích hợp nhất để đi tour Hà Giang giá rẻ ngắm hoa Tam Giác Mạch là từ tháng 10 cho đến tháng 12 hằng năm. Một số địa điểm ngắm hoa đẹp có thể kể đến như là: thung lũng Sủng Là, chân cột cờ Lũng Cú, đèo Mã Pí Lèng… Giữa rừng hoa, hình ảnh các cô bé dân tộc vùng cao xúng xính trong trang phục rực rỡ khiến bao con tim trở nên xao xuyến
Giờ đây, cụm từ “Tam Giác Mạch” gắn với tour Hà Giang 3 ngày 2 đêm của Việt Queen Travel đã trở thành từ khóa cực hot, luôn nằm trong top tìm kiếm trên mạng xã hội. Dưới sức mạnh của truyền thông, đâu đâu cũng bàn tán về vẻ đẹp của loài hoa gắn liền với những cung đường đèo hiểm trở hùng vĩ của Tây Bắc. Với sự phát triển của ngành du lịch ở Hà Giang, hy vọng rằng cái đói cái nghèo sẽ không còn đeo bám vùng đất thân yêu nơi địa đầu tổ quốc ấy nữa…
(Bài viết có sử dụng nguồn ảnh trên Internet, nếu bạn là chủ sở hữu vui lòng liên hệ với chúng tôi)